Nihai kullanım sistemi, üretimde kullanılacak girdilerin ucuza temin edilmesini sağlayarak üretimin artırılmasına katkıda bulunmak ve yerli sanayinin gelişmesini desteklemek amacıyla geliştirilmiş bir sistemdir. Nihai kullanım sisteminden yararlandırılan eşyanın ithali sırasında, Türkiye’ye ithal edildikten sonra belirli bir kullanıma tabi tutulması koşuluyla, gümrük vergisi alınmaz veya indirimli bir gümrük vergisi oranı uygulanır. Nihai kullanımdan yararlanabilecek eşya İthalat Rejimi Kararı ile belirlenir. Bu sistemden yararlanmak için, nihai kullanıma tabi olacak eşyayı ithal etmek isteyen kişinin nihai kullanım izni alması gerekir. Nihai kullanım kapsamında ithal edilecek eşyanın, öngörülen amaçlar için ve belirlenen sürede kullanılması gereklidir. Ayrıca, ithalatı yapan kişinin bu eşyaya ve eşyanın işlenmesine ilişkin kayıtları tutması zorunludur.

Nihai kullanım izni, eşyayı kendileri nihai kullanıma tabi tutacak ithalatçılara veya eşyayı nihai kullanıma tabi tutacak firmalara devretmek suretiyle ithal eden ithalatçılara verilir. İthalatçının veya nihai kullanıcının gümrük beyannamesinin tescil tarihinden önce eşyanın serbest dolaşıma gireceği yetkili gümrük idaresine yazılı olarak izin başvurusunda bulunması gerekir. Nihai kullanım izni başvuruları Tek Pencere Sistemi üzerinden yapılır. Tek Pencere Sistemi hakkında daha fazla bilgi almak için tıklayınız.
Yazılı izinde eşyanın nihai kullanımı için öngörülen süre ve öngörülen amaç belirtilir. Nihai kullanıcı tarafından “Nihai Kullanım İzin Başvuru Formu” ile ithalatın yapılacağı gümrük idaresine başvuru yapılır. İdarenin yapacağı değerlendirme sonucunda “Nihai Kullanım İzin Belgesi” düzenlenir.

Gümrük idaresince, eşyadan normalde alınması gereken gümrük vergileri ile nihai kullanımı nedeniyle indirimli gümrük vergisi oranı uygulanarak hesaplanan vergiler arasındaki fark teminata bağlanır. İzin verilen kişi tarafından eşyanın öngörülen süre dahilinde nihai kullanıma tahsis edildiğinin ve öngörülen amaçlar için kullanıldığının belirlenmesi halinde gümrük idaresince alınan teminat iade edilir. Nihai kullanım yalnızca gümrük vergisinde tamamen veya kısmen bir indirim sağlar. Gümrük işlemleri sırasında alınan ve gümrük vergisi dışında kalan vergilerde herhangi bir muafiyet ve indirim yapılmaz. İthal edilecek olan eşyanın;
- Avrupa Birliği’nde serbest dolaşımda olması,
- Diğer tercihli tarife uygulamalarına konu olması,
- Gümrük vergisinden muaf veya indirimli vergi uygulamasına tabi tutulması Hallerinde, eşyanın tabi olduğu gümrük vergisinin uygulanabilecek vergi ile aynı olması veya bu vergiden daha düşük olması muhtemeldir. Bu durumdaki eşyanın nihai kullanıma tabi tutulmasına izin verilmez.

Nihai kullanım sisteminden yararlanabilecek eşya İthalat Rejimi Kararı’na ekli listelerde yer alan dipnotlarla belirlenir. Bu listelerde yer alan bazı GTİP’ler, yalnızca eşyanın nihai kullanım kapsamında ithal edilmesi halinde yapılan gümrük beyanlarında kullanılabilir. Aynı eşya eğer nihai kullanıma tabi tutulmayacaksa gümrük beyanı muadil GTİP’ten yapılmalıdır. Örneğin: Ham hindistan cevizi yağı nihai kullanıma tabi tutulacaksa 1513.11.10.00.00 GTİP’ten, nihai kullanıma tabi tutulmayacaksa 1513.11.91.00.00 veya 1513.11.99.00.00 GTİP’ten beyan edilmelidir. Ham hindistan cevizi yağı, nihai kullanımı için belirlenmiş olan 1513.11.10.00.00 GTİP’ten nihai kullanım kapsamında ithal edilerek deterjan (3402.19.00.90.00) ve kalıplanmış sabun (3401.19.00.90.00) üretiminde kullanılacaksa, bu ithalattan gümrük vergisi alınmaz. Ham hindistan cevizi yağı, nihai kullanım kapsamında ithal edilmez ise 1513.11.91.00.00 ve 1513.11.99.00.00 no’lu GTİP’lerden beyan edilmesi ve bu ithalattan %20 oranında gümrük vergisi alınması gereklidir. Bazı eşya ise, nihai kullanımla ilgili dipnotta belirtilen kullanım amacına dayanılarak nihai kullanıma tabi tutulur. Bu GTİP’ler hem nihai kullanıma tabi tutulacak eşya için hem de nihai kullanıma tabi tutulmayan eşya için kullanılabilir. Örneğin: 0801.11.00.00.00 GTİP’te sınıflandırılan kurutulmuş hindistan cevizi 18.06 ve 19.05 tarife pozisyonunda sınıflandırılan ürünlerin üretiminde kullanılmak kaydıyla nihai kullanım prosedüründen yararlanarak ithal edilirse gümrük vergisi alınmaz. Nihai kullanım kapsamında ithal edilmemesi halinde kurutulmuş hindistan cevizinden %30 oranında gümrük vergisi alınır. Bu eşya için, her iki durumda da aynı GTİP’ten gümrük beyanı yapılır.